Ahmet Tevfik Yücesoy

“Osmanlı Lazı yazar. Türkiye’deki ilk satranç derneği olan İstanbul Satranç Derneği’nin ve Laz Tekamül-i Milli Cemiyeti’nin kurucu başkanı olarak bilinmektedir.“

Ahmet Tevfik Yücesoy, Urfa mutasarrıfı Kavaszade Büyük Hasan Rıza Paşa’nın tek erkek çocuğu olarak 1877 yılında Kerkük’te (ya da bir iddiaya* göre, babasının o tarihteki görevi dolayıyla Urfa’da) dünyaya geldi. Aslen Fındıklı’nın Çağlayan köyünden olan ailesinin soyu Gavazzade ailesine dayanır.

Babasının memuriyeti sebebiyle Anadolu ve Irak şehirlerinde ilk öğretimini aldı. Daha sonra İstanbul’da askeri rüştiyeye gitti ve Fransızcayı da burada öğrendi.

Askeri okuldan sonra Balkan Savaşları’na katıldı. Bu dönemde İttihat ve Terakki Partisi’nin fikirlerini benimsemedi. Aktif askerlik mesleğinden kıdemli yüzbaşı olarak ayrıldı ve rüştiyelerde Fransızca öğretmenliği yaptı. 1916’da Adana Maarif Müfettişliği yaptı.

30 Mart 1919’da Lazların kültürel özgürlüklerine kavuşmasını talep eden ama ayrılıkçı bir amaç gütmeyen Laz Tekamül-i Milli Cemiyeti’ni kurdu ve “Sevgili Vatandaşlarım Lazlara Rica-yı Mahsûsum ve Târîhten Şânlı İki Sahife” adında bir kitap yayınladı. Cemiyetin başkanı olarak Karadeniz’e ve Gürcistan’a seyahatler gerçekleştirdi.

Cumhuriyet Dönemi’nde politikadan çekilen Ahmet Tevfik Bey, Kuleli Askerî Lisesi’nde ve İstanbul Teknik Üniversitesi’nde Fransızca öğretmenliği yaptı.

1943’te kurulan derneğimizin kurucu üyesi ve ilk başkanıdır. Derneğimizin o devri görmüş üyelerinin bize 1980’li yılların sonundan itibaren aktardıklarına göre Ahmet Tevfik Yücesoy satrancı oynamakla çok ilgili olduğu gibi, özellikle gençlerin satranç öğrenmesine verdiği önemle biliniyordu ve satrancın gençlerin zihin terbiyesi açısından mutlaka kullanılması gereken bir eğitsel araç olduğunu düşünüyordu. Yücesoy’un bunu söylediği devirlerde satrancın okullara girmesinin yalnız Sovyetler Birliği’yle sınırlı olduğunu ve -Türkiye dahil- tüm dünyada eğitim aracı olarak okullara girmesine henüz 60-70 yıl olduğunu not etmek gerekir.

Ahmet Tevfik Yücesoy 8 Mart 1959’da İstanbul’da vefat etti ve Karacaahmet Mezarlığı’nda defnedildi.

*Bu biyografi Vikipedi “Ahmet Tevfik Yücesoy” maddesi esas alınarak hazırlanmış olmakla ve derneğimizle ilgili kısmı dernek üyelerinin sözlü aktarımlarının derlenmesine dayanmakla birlikte, olgu doğrulaması sırasında eriştiğimiz ve kaynağını saptayamadığımız bir Facebook gönderisinin arşive eklediğimiz versiyonunda doğum yeri olarak “Urfa” veriliyor. Mantık sınırları dahilinde oldukça güçlü bir sav olarak değerlendirmek ve bu biyografide sözünü etmek durumunda kaldık.